Lời chúc đầu năm gửi theo ước nguyện may mắn, mạnh khỏe, bình an cùng vô vàn các điều tốt lành khác luôn mang lại niềm vui và những kỳ vọng cho người được nhận lời chúc. Đó chính là nét đẹp văn hóa của người Việt từ bao đời nay và thực sự có ý nghĩa về giá trị tinh thần trong những ngày đầu năm mới.
Xưa, các cụ có câu “Mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy” cho thấy lễ nghi người Việt coi trọng việc chúc Tết đầu năm. Bởi, mùng 1 là ngày đầu tiên của dịp Tết, mọi người thường hướng về tiên tổ nội tộc, thành kính dâng hương ban thờ tổ, chúc Tết ông bà, bố mẹ, các thành viên trong gia đình bên nội. Mùng hai là ngày vợ chồng, con cái về bên ngoại chúc Tết để đoàn tụ với gia đình, dành tặng mọi người những lời chúc may mắn, hỏi thăm sức khỏe, việc làm trong năm qua. Mùng ba dành để chúc Tết người đã dạy dỗ mình, cho những trí tuệ và nền móng để người ta bước vào đời.
Đây đều là những người quan trọng nhất đối với cuộc sống và sự nghiệp mỗi người buộc họ phải ghi nhớ công ơn, tri ân, chúc Tết trong những ngày đầu năm mới. Khi đi chúc Tết, trang phục phải chỉnh tề, nam thường mặc áo chùng, khăn xếp; nữ mặc áo dài, tóc vấn gọn gàng; trẻ nhỏ áo quần tinh tươm.
Theo các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, thời xưa vào sáng mùng 1 Tết người lớn thường chúc Tết ba nhà: Nhà nội, nhà ngoại và nhà thầy. Còn trẻ con, nhất là vùng nông thôn thường đi một đoàn khắp cả làng, tay cầm ống tre cho vài đồng xu vào đó, vừa đi vừa xúc xắc, đến từng nhà hát các bài hát đồng dao để chúc những lời tốt đẹp: “Chúc ông mạnh khỏe”, “chúc bà nhiều con cháu”… Có nghĩa chúc Tết ngày xưa mang tính cộng đồng rất cao.
Còn ngày nay, qua bao thăng trầm của lịch sử song văn hóa chúc Tết đầu năm vẫn được người Việt gìn giữ, trân trọng. Tuy vậy, phong tục truyền thống này có thay đổi so với trước và thường gói gọn trong từng gia đình, từng dòng họ. Với việc chúc Tết thầy, nhiều người vẫn giữ thói quen đó nhưng không phải là lễ nghi bắt buộc như thời xưa.
Chúc Tết cũng không chỉ diễn ra vào mùng 1 Tết mà ngay đêm Giao thừa, sau khi hoàn tất lễ cúng sang canh thì ông bà, con cháu quây quần bên nhau cùng cụng ly rượu vang, uống chén trà nóng và dành cho nhau lời chúc tốt đẹp. Ông bà mừng tuổi cho các con cháu những phong bao lì xì màu đỏ để được may mắn, con cháu cũng mừng tuổi ông bà với lời chúc mạnh khỏe, trường thọ. Mọi người cùng chuyện trò vui vẻ bên khay mứt Tết, đón xem chương trình chào xuân trên sóng truyền hình. Sau khi chúc Tết, nhiều người còn ra chùa lễ Phật để đón giờ phút thiêng liêng khi đất trời vừa bước sang năm mới, cầu mong năm mới nhiều may mắn.
Sáng mùng 1 Tết, ngày mở đầu cho một năm mới tràn đầy những kỳ vọng, vì thế những lời chúc Tết càng trở nên quan trọng đối với mỗi người, mỗi gia đình. Người đến chúc Tết đầu tiên chính là người “xông đất”, thường được quan niệm mang đến sự may rủi trong suốt một năm cho gia chủ. Nhiều gia đình cẩn trọng phải xem tuổi, xem tính cách những người họ hàng, xóm giềng để nhờ người “xông đất”. Lời chúc Tết đầu năm của người đó cũng càng trở nên có ý nghĩa cho sự bình an, may mắn, làm ăn phát đạt của gia chủ. Tất nhiên, khi đến “xông đất”, người đó cũng được tiếp đón tận tình.
Còn trong gia đình, lễ cúng gia tiên sáng mùng 1 kết thúc, người lớn, trẻ nhỏ đều trưng diện quần áo đẹp đi chúc Tết họ hàng nội ngoại. Tinh thần phấn chấn, niềm vui nhân lên, tiếng cười nói, chúc tụng luôn rộn rã. Đây cũng là quãng thời gian ít ỏi để anh chị em, họ hàng thăm nom nhau, hỏi han về sức khỏe, công việc sau những tháng ngày bận rộn. Mọi người cũng gửi gắm mong ước về cuộc sống tốt đẹp theo những lời chúc dành cho người thân của mình. Việc thăm hỏi, chúc Tết có thể kéo dài tới mùng 3, mùng 4 Tết, thậm chí lâu hơn nữa.
Các nhà nghiên cứu văn hoá cho rằng, chúc Tết là phong tục tập quán ý nghĩa, thể hiện mong muốn tốt đẹp của mình đến với người thân và chính là biểu hiện tình cảm giữa những người quan hệ thân thiết với nhau. Không có dịp nào chúc nhau mà linh nghiệm bằng chúc đầu năm vì đây là khởi đầu của một năm mới.
Phong tục chúc Tết được khẳng định là văn hóa bản địa của người Việt, là truyền thống được người dân gìn giữ từ bao đời nay. Dù cuộc sống thay đổi, tác động ít nhiều đến phong tục này song giá trị cốt lõi vẫn không thay đổi, tiếp tục được người dân phát huy trong cuộc sống hiện tại.
Không ai biết được nguồn gốc cụ thể phong tục chúc Tết bắt đầu từ đâu. Tuy nhiên Tết là thời điểm chúng ta đón chào một năm mới và tạm biệt năm cũ, hay còn gọi là khoảnh khắc giao mùa, đất trời dường như cũng đổi khác. Một năm mới với nhiều khởi đầu mới, ai cũng có những ước mơ, hoài bão riêng. Tất cả đều mong mọi điều tốt đẹp sẽ đến trong năm tiếp theo.
Chính vì thế mà phong tục chúc Tết những ngày đầu năm được hình thành. Họ trao nhau những lời chúc tết hay để mong bạn bè, người thân cũng đạt những ý nguyện của riêng mình. Đây là truyền thống cao đẹp của người Việt Nam vào những ngày Tết và được lưu truyền từ ngàn đời nay. Thế hệ này nối tiếp thế hệ khác và cứ thế họ trao nhau những lời chúc đẹp nhất.
Phong tục chúc Tết những ngày đầu năm được diễn ra như thế nào?
Phong tục chúc Tết của người việt được tóm gọn thông qua câu nói: “Mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy”.
Câu chúc Tết vào Mùng 1
Là ngày đầu tiên của năm mới, mọi người sẽ hướng về nội tộc. Đây là lúc mọi gia đình sẽ đi chúc Tết nhà nội. Đầu tiên là ông bà, sau đó đến cô dì chú bác. Mọi người sẽ dâng hương trên bàn thờ tổ tiên và dành những lời chúc Tết hay nhất, tốt đẹp nhất cho người thân của mình.
Câu chúc Tết vào Mùng 2
Mùng hai là lúc bạn và gia đình sẽ đến chúc Tết bên họ mẹ. Là lúc dành tặng cho mọi người những lời chúc may mắn, hỏi thăm sức khỏe và công việc của mọi người trong năm qua. Vẫn như họ nội, cả gia đình sẽ đến thăm ông bà và các anh chị em gần xa.
Câu chúc Tết vào Mùng 3
Mùng ba là lúc để mọi người dành những lời chúc Tết hay, ý nghĩa cho những người có công dạy dỗ mình. Đó là những thầy cô giáo hiện tại, thầy cô giáo cũ. Việc làm này cũng thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn, tôn sư trọng đạo của người Việt Nam.
Kèm theo việc chúc Tết, mọi người còn trao nhau những phong bao lì xì. Việc làm này là để mọi người chúc nhau sức khỏe và gặp nhiều may mắn hơn trong năm tới. Những phong bao lì xì giúp mọi người vui vẻ, phấn khởi và gia tăng tình cảm của người tặng và người nhận. Số tiền ít hay nhiều không quan trọng, quan trọng là tấm lòng.
Ý nghĩa của phong tục chúc Tết
Tết Nguyên đán là một trong những ngày trang trọng và tươi vui của cả đất nước. Phong tục chúc Tết đầu năm còn thể hiện sự tri ân của con cháu với ông bà cha mẹ hai bên nội ngoại. Cùng với đó là tinh thần “Uống nước, nhớ nguồn” bao đời của người Việt.
Phong tục chúc Tết được khẳng định là văn hóa bản địa của người Việt, là truyền thống được người dân gìn giữ từ bao đời nay. Dù cuộc sống thay đổi, tác động ít nhiều đến phong tục này song giá trị cốt lõi vẫn không thay đổi. Chắc chắn rằng trong tương lai, phong tục ý nghĩa này vẫn luôn được bảo tồn và lưu truyền.
Năm mới sắp đến, hãy dành những lời chúc Tết hay đến ông bà, cha mẹ, bạn bè để mọi người luôn luôn vui vẻ. Phong tục chúc tết sẽ giúp mọi người cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc. Hãy bỏ lại phía sau những phiền muộn để đón chào năm mới an khang, thịnh vượng nhé!
